Bij een aardappelverwerkend bedrijf in Nederland was een zware steenafzetting ontstaan in de vuurgangvlampijpketel. De keurende instantie keurde de ketel voor gebruik af. Daarom werd een gespecialiseerd bedrijf ingehuurd die een chemische reiniging uitvoerde teneinde de afzetting te verwijderen. Na inbedrijfname van de ketel na reiniging werd zwart water geconstateerd bij procesapparatuur, met een chemische lucht. Vermoed werd dat de stoom verontreinigd was. Vanwege het directe contact van de stoom uit de betreffende stoomketel met het (eind)product, werd het eindproduct in quarantaine gezet en werden wij ingeschakeld.
Een inventarisatie van de situatie ter plaatse en interviews met de diverse betrokkenen leerde dat de chemische reiniging op zich wel professioneel was uitgevoerd. Er was zelfs een extern adviesbureau voor de begeleiding bij betrokken. Op het oog was er dus niets fout gegaan. Helaas was er van het zwarte water geen monster bewaard gebleven, dus waren we afhankelijk van de waarnemingen van operators. Wij deden een reconstructie van de gebeurtenissen aan de hand van de interviews. Hierbij is kennis van de (constructie van) stoomketels, de reinigingsstappen zelf (afgestemd op samenstelling afzetting) als ook het productieproces van wezenlijk belang.
De gereinigde stoomketel was een zogenaamde Stork EVW ketel. EVW staat voor Eén Vuurgang Waterpijp. Dit is een cilindrische ketel met één vuurgang, vervolgens 2 vlampijptrekken (dus 3-treks) maar ook met een watergekoelde keerkast. Deze keerkast is uit waterpijpen opgebouwd. Het bleek dat de reinigingsfirma, maar ook de begeleidende firma, geen speciale aandacht hadden geschonken aan dit waterpijpgedeelte. Deze was niet apart meegecirculeerd en ook niet nagespoeld. Overigens geeft dit waterpijpgedeelte ook aanleiding tot scherpere richtlijnen aan het ketelwater. Het was zeer aannemelijk dat hier resten van het reinigingsmiddel, maar vooral ook van de corrosieremmers aanwezig waren die gebruikt worden om het ketelstaal zelf tegen corrosie te beschermen tijdens de reiniging.
De waarnemingen van de operators -met name de waargenomen geur en kleur- wezen met name in de richting van de gebruikte corrosie-inhibitoren bij, en resten van de reiniging. Nader onderzoek van het eindproduct op de betreffende inhibitoren bij een toonaangevend instituut leverde helaas geen afdoende resultaat op, aangezien het om organische stoffen ging in een organische matrix. Helaas moest de partij eindproduct van circa 8 uur productie vernietigd worden omdat niet uitgesloten kon worden dat deze verontreinigd was. Aan de hand van ons rapport werd de reinigingsfirma aansprakelijk gesteld voor de geleden schade en uiteindelijk is het ook financieel afgehandeld met hen.
Uit het bovenstaande blijkt maar weer eens het belang van een adequate waterbehandeling, en – als het fout gaat – de inschakeling van een deskundige en ervaren consultant. Als de waterbehandeling niet in orde is duurt het vaak jaren voordat de gevolgen zichtbaar worden. Deze betekenen vaak wel een stilstand van het productieproces; immers de ketel is voor bedrijf afgekeurd en moet eerst gereinigd worden (indien mogelijk !), wat ook dagen kost. Daarnaast zijn er hoge kosten voor de reiniging zelf en daar bovenop komen nog risico’s zoals hierboven beschreven.
